در دین هیچ اجباری نیست

آیات قرآن شریف همواره معانی عمیقی را آشکار می‌کنند که دل‌های مؤمنان را روشن می‌سازد و اصول دین و آداب معاشرت را به آنها می‌آموزد. یکی از برجسته‌ترین این آیات که درس‌های فراوانی در خود دارد، فرموده‌ی الله متعال است كه:
﴿ در دين اجباري نيست، به راستي که هدايت از گمراهي جدا شده است. پس هرکس که به طاغوت کفر ورزد، و به الله ايمان بياورد، به راستي که به دستاويز محکمي چنگ زده است که گسستني نيست و الله شنواي داناست.﴾ [البقرة: 256].
این آیه که بسیار مورد بحث قرار گرفته است، معانی عمیقی در رابطه با آزادی مذهبی و حق فرد برای انتخاب دین خود بدون اجبار دارد و آن را به یکی از مهمترین آیات حقوق بشر در قوانین اسلامی تبدیل می‌کند. بسیاری از افراد بدخواه سعی کرده‌اند از این آیه سوءاستفاده کنند و ادعا کنند که این آیه با آیات دیگری که به جنگ با کافران یا اجرای احکام اسلامی دستور می‌دهند، در تضاد است، اما آنها معنای صحیح آیه را در متن حقوقی آن درک نمی‌کنند.
تفسیر آیه «در دین هیچ اجباری نیست»
وقتی در آیه تأمل می‌کنیم، درمی‌یابیم که منظور از «در دین هیچ اجباری نیست» این است که اجبار کسی برای پذیرش دین اسلام جایز نیست. اسلام دین حق است و شواهد حقانیت آن واضح و آشکار است. هر کس راه درست و راه نادرست را ببیند و به الله ایمان بیاورد، این انتخاب نیکوکارانی است که با اختیار خود نیکی را انتخاب می‌کنند.
پاسخ بدخواهان به تناقض ادعایی
در میان کسانی که از این آیه به عنوان منبعی برای ادعای تناقض خود استفاده کرده‌اند، برخی با استناد به آن، اتهامات افترالاآمیزی علیه احکام جنگ در اسلام مطرح کرده‌اند و از این راه، شریعت اسلام را به چالش کشیده‌اند.
اما حقیقت این است که در قرآن کریم هیچ تناقضی وجود ندارد و آنچه برخی افراد به عنوان تناقض نشان می‌دهند، در واقع عدم فهم است.
در واقع، این آیه با دعوت به جهاد یا سایر قوانین اسلامی مغایرتی ندارد. اسلام ایمان را بر کسی تحمیل نمی‌کند، بلکه با حکمت و پند نیکو به سوی حق دعوت می‌کند. هر کس از این حقیقت روی برگرداند، با عواقب انتخاب خود، که عذاب آخرت است، روبرو خواهد شد.
الله متعال می‌فرماید:
﴿ بگو: ای قوم من! هرچه می‌خواهید انجام دهید، من هم (هر طور که بخواهم) عمل می‌کنم، به زودی خواهید دانست که سر انجام جهان از آن کیست، همانا ستمگران رستگار نمی‌شوند.﴾ [الأنعام: 135]،
این به معنای دعوت به اجبار نیست، بلکه روشن می‌کند که هر که ایمان را انتخاب کند، برایش بهتر است و هر که کفر را انتخاب کند، باید عواقب انتخاب خود را بپذیرد.
مجازات‌ها فقط از انتخاب شما ناشی می‌شوند.